Co podwyższa poziom kreatyniny we krwi?

Kreatynina jest jednym z najważniejszych wskaźników diagnostycznych służących do oceny funkcjonowania nerek. Jej podwyższony poziom szybko sygnalizuje lekarzowi, że organizm może zmagać się z poważnymi zaburzeniami pracy nerek lub innymi problemami zdrowotnymi. Prawidłowa interpretacja wyniku wymaga zrozumienia najważniejszych przyczyn podwyższenia kreatyniny oraz czynników wpływających na jej poziom.

Definicja i znaczenie kreatyniny we krwi

Kreatynina jest ostatecznym produktem metabolizmu kreatyny, związku obecnego głównie w mięśniach szkieletowych. Powstaje w wyniku przemian metabolicznych i jest wydalana z organizmu niemal wyłącznie przez nerki, dlatego jej stężenie w surowicy stanowi wiarygodny wskaźnik wydolności tego narządu [7]. Badania poziomu kreatyniny wykonuje się, aby ocenić czy nerki wydalają produkty przemiany materii w prawidłowy sposób [8].

Norma kreatyniny we krwi wynosi 15-53 µmol/l (0,2-0,7 mg/dl), jednak wartości będą wyższe u dzieci i kobiet niż u mężczyzn, a także są zależne od wieku pacjenta [2][6].

Patologiczne przyczyny podwyższonej kreatyniny

Najczęstszą przyczyną stale podwyższonej kreatyniny są poważne schorzenia nerek. Przewlekła choroba nerek prowadzi do upośledzenia filtracji i gromadzenia się kreatyniny w organizmie [1]. Również ostre uszkodzenie nerek na skutek odwodnienia, działania leków nefrotoksycznych lub infekcji może szybko zwiększać jej poziom [1].

Podwyższoną kreatyninę obserwuje się także w przebiegu zaburzeń pracy nerek pochodzenia kardiogennego, takich jak niewydolność serca, oraz w niewydolności wielonarządowej [11]. Utrzymujący się wysoki poziom tego wskaźnika może wskazywać na postępujące uszkodzenie miąższu nerek lub ostrą niewydolność tego narządu [17][9].

Czynniki związane ze stylem życia i dietą

Pewne elementy diety oraz trybu życia mogą również przejściowo podnosić poziom kreatyniny. Spożywanie dużej ilości mięsa oraz produktów bogatych w białko zwierzęce przyczynia się do wyższego stężenia kreatyniny we krwi [1][5]. Zwiększona masa mięśniowa to kolejny czynnik – osoby o większej ilości mięśni fizjologicznie produkują więcej kreatyniny, stąd ich wyniki mogą być powyżej standardowych norm [11].

Ważnym czynnikiem jest także intensywny wysiłek fizyczny, który prowadzi do rozpadu kreatyny i podnosi stężenie kreatyniny czasowo [5]. Podobny efekt obserwuje się w przypadku przyjmowania suplementów kreatyny – stąd szczególnie sportowcy powinni informować lekarza o ich stosowaniu przed planowanym badaniem [1].

Inne czynniki wpływające na poziom kreatyniny

Odwodnienie, zwłaszcza u osób starszych, prowadzi do koncentracji kreatyniny w osoczu krwi i powoduje jej wzrost [11]. Z kolei niedożywienie oraz dieta niskobiałkowa, przez zmniejszenie masy mięśniowej, mogą zaniżyć wartość tego wskaźnika [5]. W odwrotnej sytuacji – przewodnienie (nadmiar wody) skutkuje rozcieńczeniem kreatyniny i jej obniżeniem w wynikach badania [5].

Mechanizmy wzrostu poziomu kreatyniny

Kreatynina wytwarzana jest głównie w wątrobie i nerkach, a następnie transportowana do mięśni, gdzie bierze udział w licznych procesach energetycznych [4]. Gdy nerki tracą zdolność skutecznej filtracji, kreatynina zaczyna gromadzić się we krwi [9].

Zmienne poziomy kreatyniny mogą być uwarunkowane masą mięśniową, poziomem aktywności fizycznej lub dietą. Z tego względu zaleca się unikanie intensywnych ćwiczeń dzień przed badaniem i przystąpienie do niego na czczo [3].

Interpretacja wyników i procedura badania

Badanie kreatyniny bazuje na analizie próbki surowicy pobranej z żyły łokciowej, a wynik uzyskiwany jest zwykle w ciągu 1 dnia od pobrania materiału [2]. Wskazane jest wykonanie testu na czczo po co najmniej 8 godzinach od ostatniego posiłku [2]. Oceniając stężenie kreatyniny bierze się pod uwagę wiek pacjenta, płeć, poziom aktywności fizycznej oraz ewentualną suplementację [7].

Ze względu na znaczenie masy mięśniowej i stylu życia wynik zawsze należy interpretować w odniesieniu do innych parametrów oraz indywidualnych uwarunkowań zdrowotnych pacjenta [7].

Podsumowanie kluczowych przyczyn podwyższenia kreatyniny

Patologicznie podniesiona kreatynina jest najczęściej efektem zaburzeń pracy nerek, jednak na jej poziom mogą wpływać przejściowo dieta bogata w białko, wysiłek fizyczny, suplementacja kreatyny oraz ilość masy mięśniowej [1][5][7][11]. Znaczenie mają również czynniki takie jak odwodnienie i przewodnienie [11][5]. Monitorowanie kreatyniny jest podstawową metodą wykrywania chorób nerek i wczesnego reagowania na zaburzenia filtracji krwi.

Źródła:

• [1] https://bediet.pl/artykul14851_Wysoka-kreatynina-co-oznacza-objawy-jak-obnizyc.html
• [2] https://www.medonet.pl/badania,kreatyna—wlasciwosci–rodzaje–dzialanie–dawkowanie–skutki-uboczne,artykul,1570193.html
• [3] https://www.medistore.com.pl/a/zdrowie/podwyzszona-kreatynina
• [4] https://apteline.pl/baza-badan/oznaczenie-poziomu-kreatyny-we-krwi-na-czym-polega-badanie-normy-wskazania-przygotowanie
• [5] https://www.aptekarosa.pl/blog/article/925-czy-kreatynina-moze-sie-wahac-znaczenie-poziomu-kreatyniny-dla-prawidlowego-funkcjonowania-nerek.html
• [6] https://www.doz.pl/czytelnia/a15849-Kreatyna__wlasciwosci_dzialanie_efekty._Jak_ja_dawkowac
• [7] https://alabsport.pl/blog/podwyzszona-kreatynina-co-oznacza/
• [8] https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/kreatynina-o-czym-mowi-nam-jej-poziom/
• [9] https://www.skyclinic.pl/blog/czym-jest-kreatynina-podwyzszona-kreatynina-w-surowicy-krwi-oraz-w-moczu-o-czym-swiadczy-i-jak-obnizyc-poziom/
• [11] https://upacjenta.pl/poradnik/podwyzszona-kreatynina-jak-obnizyc
• [17] https://www.medonet.pl/zdrowie/pytania-do-lekarzy,o-czym-swiadczy-podwyzszona-kreatynina-,artykul,49466693.html